Gaslighting to jedna z technik manipulacji, w której osoba lub grupa osób zagraża, dezorientuje lub przekręca fakty, aby wprowadzić ofiarę w stan niepewności, zakłopotania i dużej dezorientacji.
Jak zachowuje się osoba stosująca gaslighting?
Osoba stosująca gaslighting może zaprzeczać faktom, które ofiara zna na pewno, kwestionować jej zdrowy rozsądek i wprowadzać ją w wątpliwość co do jej własnych percepcji, pamięci i zdolności do logicznego myślenia. Celem gaslightingu jest uzyskanie kontroli nad ofiarą, a także manipulowanie jej myślami i zachowaniami. Przykłady gaslightingu obejmują:
- zaprzeczanie zdarzeniom, które ofiara zna na pewno,
- kwestionowanie zdolności ofiary do myślenia logicznie,
- oskarżanie ofiary o kłamstwa i manipulację,
- przekonywanie ofiary, że jest chora psychicznie lub potrzebuje pomocy,
- sugerowanie ofierze, że ma problemy z pamięcią lub percepcją rzeczywistości.
Jak radzić sobie z gaslightingiem?
Gaslighting jak już wiemy, to manipulacyjna technika stosowana przez osoby, które chcą kontrolować innych poprzez wprowadzanie ich w stan niepewności co do własnej percepcji i zdolności rozumienia rzeczywistości. Jeśli podejrzewasz, że ktoś stosuje wobec Ciebie technikę gaslightingu, poniżej znajdziesz kilka wskazówek, jak sobie z tym radzić:
- Zrozum, czym jest gaslighting – im lepiej zrozumiesz, tym łatwiej będzie Ci ją rozpoznać i zareagować na nią.
- Nie bądź sam – poszukaj wsparcia u rodziny, przyjaciół lub terapeuty.
- Zrozum swoje emocje – jeśli czujesz się zdezorientowany, skoncentruj się na swoich uczuciach i zapytaj siebie, co Cię tak naprawdę martwi. Przyjrzyj się swoim emocjom i upewnij się, że nie zostaną one wykorzystane przeciwko Tobie.
- Dowody są ważne – jeśli ktoś kwestionuje Twoją percepcję rzeczywistości, zacznij gromadzić dowody, które potwierdzają Twoje stanowisko. Zapisz w dzienniku, co się wydarzyło, z kim rozmawiałeś i co mówiłeś. Zbieraj e-maile, wiadomości tekstowe i nagrania rozmów.
- Utrzymuj zdrowe granice – jeśli ktoś próbuje Cię kontrolować, określ swoje granice i upewnij się, że są one szanowane. Nie pozwalaj na to, aby ktoś manipulował Twoimi myślami i emocjami.
- Zastanów się nad odejściem – jeśli toksyczne zachowanie trwa, a osoba nie chce się zmienić, zastanów się nad tym, czy chcesz nadal utrzymywać z nią kontakt. Nie ma nic złego w tym, żeby zadbać o swoje zdrowie psychiczne i emocjonalne.
Pamiętaj, że gaslighting jest trudnym do przezwyciężenia zachowaniem, ale zawsze masz wybór, jak na nie reagować. Gaslighting może prowadzić do szeregu negatywnych skutków, takich jak obniżenie samooceny ofiary, zmniejszenie jej poczucia wartości, osłabienie zdrowia psychicznego i fizycznego oraz znaczne utrudnienie nawiązywania i utrzymywania zdrowych relacji interpersonalnych.
Gdzie szukać pomocy?
Jeśli podejrzewasz, lub jesteś przekonany/przekonana że jesteś ofiarą gaslightingu, ważne jest, aby sięgnąć po pomoc specjalisty. Oto kilka miejsc, w których znajdziesz wsparcie:
- Terapeuta – jeśli czujesz, że potrzebujesz pomocy, warto skontaktować się z terapeutą. Terapia może pomóc Ci zrozumieć, jak działają manipulacje, nauczyć radzenia sobie z emocjami i zwiększyć samoświadomość oraz poprawić poczucie własnej wartości.
- Organizacje non-profit – istnieją organizacje non-profit, które zajmują się pomaganiem osobom, które doświadczają przemocy psychologicznej i emocjonalnej. Takie organizacje znajdują się w każdym mieście.
- Grupy wsparcia – istnieją grupy wsparcia dla osób, które doświadczają gaslightingu i innych form przemoc psychicznej.
- Poradnik online – istnieje wiele materiałów online, które mogą Ci pomóc zrozumieć, jak działa gaslighting i jak sobie z nim radzić. Możesz szukać takich poradników na stronach internetowych, blogach lub kanałach YouTube.
- Bliscy – jeśli masz bliskich, którzy Cię wspierają, możesz zwrócić się do nich o pomoc i wsparcie. Dobrze jest mieć kogoś, kto Cię zrozumie i poprze w trudnych sytuacjach.
Pamiętaj, że szukanie pomocy nie jest oznaką słabości, ale siły. Zadbaj o swoje zdrowie psychiczne i emocjonalne i nie wahaj się szukać wsparcia u specjalisty lub wśród bliskich.
Gaslighting a kodeks karny
Wiele krajów posiada przepisy prawne, które dotyczą przemocy w rodzinie, a niektóre z nich obejmują również przemoc psychiczną, w tym gaslighting.
W Polsce gaslighting nie jest wymieniony wprost w przepisach prawa, ale przemoc psychiczna, która obejmuje także gaslighting, jest uznana jako czyn zabroniony i jest zagrożony karą. Zgodnie z polskim Kodeksem Karnym, osoba która dopuszcza się przemoc wobec innej osoby, może zostać ukarana grzywną, karą ograniczenia wolności lub może zostać pozbawiona wolności. W Polsce, dodatkowo istnieją przepisy prawne, które regulują przemoc w rodzinie, a przemoc psychiczna, w tym gaslighting, jest uznana za formę przemocy w rodzinie. Osoba, która stosuje gaslighting wobec swojego partnera/partnerki lub innej osoby w rodzinie, może zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej i sądowej.
Gaslighting nie jest wymieniony jako odrębne przestępstwo w polskim Kodeksie Karnym. Ale przemoc psychiczna, która może obejmować gaslighting, już jest uznana za czyn zabroniony i zagrożony karą. Przepisy dotyczące przemocy psychicznej można znaleźć w Kodeksie Karnym oraz w innych ustawach, takich jak ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Zgodnie z art. 207 Kodeksu Karnego, kto znęca się psychicznie nad inną osobą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Znęcanie psychiczne obejmuje zachowania, które powodują u ofiary cierpienia emocjonalne, takie jak upokarzanie, zastraszanie, poniżanie, izolowanie, wyśmiewanie, oskarżanie o rzeczy, których nie zrobiła itp.
