Nikotyna została uznana przez Światową Organizację Zdrowia za narkotyk. Jej wpływ na organizm przypomina działanie heroiny i kokainy – zwiększa produkcję dopaminy, dając czucie przyjemności oraz przyczyniając się do rozwoju uzależnienia. W połączeniu z dymem tytoniowym, substancja ta zwiększa ryzyko zachorowań nowotworowych i chorób układu krążenia.
Czym tak naprawdę jest nikotyna i jakie jest jej działanie?
Nikotyna jest alkaloidem, występującym w naturze m.in. w korzeniu i liściach tytoniu. Roślina ta jest uprawiana jako surowiec do produkcji wyrobów tytoniowych, np. papierosów, cygar, tytoniu fajkowego, tabaki. Jest silną substancją psychoaktywną, odgrywającą główną rolę w uzależnieniu od tytoniu. Inhalacja dymu tytoniowego do płuc w wyniku zaciągnięcia się papierosem powoduje wchłonięcie aż 90% dawki nikotyny w nim zawartej. W surowicy krwi osiąga ona maksymalne stężenie przed upływem 10 sekund, a krótki połowiczny okres rozpadu nikotyny w mózgu wynosi 5 minut, co tłumaczy potrzebę częstego zaciągania się i palenia papierosów.
Działanie nikotyny jest w dużym stopniu zależne od jej dawkowania. Im wyższe dawkowanie, tym bardziej szkodliwe jej działanie dla organizmu. Przy niskim dawkowaniu, daje poczucie radości i działa stymulująco na nasz układ nerwowy, przyspiesza tętno, rozszerza źrenice i zwiększa ciśnienie krwi. W niektórych przypadkach, przy niskim dawkowaniu, może pobudzić do pracy nasz mózg i układ nerwowy, a także polepszyć koncentrację i pamięć.
Dodatkowo, badania wykazały, że nikotyna wyzwala w naszym organizmie dopaminę, która nazywana jest także hormonem szczęścia. Sprawy mają się inaczej w przypadku większego dawkowania. Im częściej osoba paląca sięga po papierosa, tym bardziej pogłębia się jej uzależnienie. Mimo tego, nawet częste jej dawkowanie uspokaja i redukuje stres osoby palącej. Mówi się także o terapeutycznym działaniu papierosów – osoby uzależnione często sięgają po papierosa w sytuacjach stresowych, co świadczy o stymulującym i uspokajającym działaniu owych używek.
Jakie ma właściwości?
Nikotyna zaliczana jest do grupy neurotoksyn. Jest to jednoznaczne z tym, że w wysokich dawkach działa w sposób upośledzający na nasz organizm, a w ostatecznym rozrachunku może nawet doprowadzić do śmierci osoby uzależnionej. Nikotyna często jest składnikiem środków owadobójczych. Naturalnie występuje w liściach tytoniu, które służą za element wykorzystywany do produkcji papierosów.
Jaka jest jej szkodliwość?
Na całym świecie trwają debaty, dotyczące wpływu nikotyny na pojawienie się i rozwój zmian nowotworowych w organizmie palacza. Niektórzy sądzą, iż substancja ta, w żaden sposób nie wpływa na rozwój zmian nowotworowych, inni uważają, iż to dym tytoniowy, a nie nikotyna są odpowiedzialne za zwiększone ryzyko nowotworów u osób palących. Takie opinie nie wzięły się znikąd. Dym tytoniowy jest produktem substancji o działaniu rakotwórczym, na przykład tlenek węgla, substancje smoliste, fenole i cyjanowodór. Wszystkie te substancje składają się na zabójczą, rakotwórczą mieszaninę. Każda z nich niszczy nasz układ oddechowy i upośledza jego działanie. Nikotyna jest nie tylko szkodliwa ze względu na swoją rakotwórczość, palenie niszczy skórę i zęby.
Medyczne konsekwencje palenia tytoniu
Nikotyna jest tylko jednym z około 4000 związków obecnych w dymie tytoniowym. Do najgroźniejszych konsekwencji medycznych palenia tytoniu można zaliczyć:
- wzrost ryzyka zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego (np. zawał mięśnia sercowego, choroba niedokrwienna, udar mózgu)
- zachorowania na nowotwory złośliwe (np. rak płuca, krtani, jamy ustnej i gardła, pęcherza moczowego, miedniczek nerkowych, trzustki, szyjki macicy)
- wystąpienia chorób układu oddechowego (np. przewlekłej obturacyjnej choroby płuc [POChP]; zob. Przyczyny POChP)
- wystąpienia niepłodności oraz zaburzeń w przebiegu ciąży (np. poronień, małej wagi urodzeniowej noworodków)
Warto przy tym zaznaczyć, że także bierny kontakt z dymem tytoniowym (tzw. bierne palenie) wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zarówno zachorowalności na choroby układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, jak i nowotwory złośliwe.
