Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) to przewlekła choroba zapalna jelita grubego, charakteryzująca się nawracającymi stanami zapalnymi błony śluzowej jelita, prowadzącymi do powstawania owrzodzeń i krwawień. Choroba ta objawia się biegunką, bólem brzucha, krwawieniem z odbytu oraz utratą masy ciała.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) – co to za choroba ?
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) to autoimmunologiczna choroba zapalna jelita grubego o przewlekłym przebiegu. Charakteryzuje się nawracającymi stanami zapalnymi błony śluzowej jelita grubego, powodującymi uszkodzenia, owrzodzenia i krwawienia. Choroba ta jest jednym z dwóch głównych typów chorób zapalnych jelit, obok choroby Leśniowskiego-Crohna.
Jakie są przyczyny WZJG?
Nieznane są dokładne przyczyny wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG). Wiadomo jednak, że choroba ta jest wynikiem skomplikowanych interakcji między genetycznymi, środowiskowymi i immunologicznymi czynnikami. Wiele badań sugeruje, że u osób chorujących na WZJG układ odpornościowy reaguje nieprawidłowo na flory bakteryjne w jelicie grubym lub na inne czynniki środowiskowe, co prowadzi do stanu zapalnego jelita. Do czynników ryzyka należą m.in. wiek, genetyka, palenie papierosów, spożywanie niezdrowej diety oraz stres. Wśród czynników predysponujących do rozwoju WZJG znajdziemy:
- Genetykę
- Osłabienie organizmu
- Infekcje jelitowe
- niedobór witamin, w tym szczególnie D
Niestety przyczyny tej choroby nie są do końca znane, i w dalszym ciągu bywają niezrozumiałe a także nie potwierdzone naukowo.
Kogo najczęściej dotyka WZJG?
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) najczęściej diagnozuje się u osób młodych w wieku 15-30 lat, choć może wystąpić w każdym wieku. Częściej dotyka osób z pochodzeniem europejskim, a także osób mających krewnych z chorobami zapalnymi jelit. WZJG występuje zarówno u kobiet, jak i mężczyzn.
Jak rozpoznać pierwsze objawy choroby?
Pierwsze objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG) są różne u różnych osób i mogą mieć łagodny lub ciężki charakter. Poniżej wymienione są najczęstsze objawy, które mogą wskazywać na chorobę:
- biegunka (często krwawa)
- bóle brzucha i skurcze jelit
- uczucie ciągłej potrzeby wypróżnienia
- krwawienie z odbytu
- zmniejszenie masy ciała
- osłabienie i zmęczenie
- gorączka
Jeśli występują takie objawy, należy skonsultować się z lekarzem gastroenterologiem, który przeprowadzi badania diagnostyczne.
Jak wygląda diagnostyka WZJG?
Diagnostyka wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG) polega na wykonaniu badań i testów, które pozwalają na potwierdzenie choroby oraz określenie jej stopnia zaawansowania. Oto najczęściej stosowane metody diagnostyczne:
- Kolonoskopia: pozwala na bezpośrednie obejrzenie błony śluzowej jelita grubego i pobranie wycinka do badania histopatologicznego.
- Badanie krwi: może wykazać podwyższone stężenie białka C-reaktywnego (CRP), markerów zapalenia oraz niedokrwistość.
- Badanie kału: pozwala na wykrycie obecności krwi w kale.
- Radiologiczne badania obrazowe: w tym tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI) mogą pomóc w ocenie stanu jelita.
- Endoskopia: może być stosowana do oceny stanu jelita cienkiego, które nie jest zwykle widoczne podczas kolonoskopii.
Po potwierdzeniu diagnozy WZJG, lekarz może zalecić dodatkowe badania, takie jak badania immunologiczne, aby określić stopień aktywności choroby i pomóc w wyborze odpowiedniego leczenia.
Jakie wyróżniamy typy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?
Wyróżniamy dwa główne typy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG):
- Wrzodziejące zapalenie jelita grubego zlokalizowane w dolnym odcinku jelita grubego – określane jako proktosigmoiditis lub proktitis, charakteryzujące się stanem zapalnym ograniczonym do odbytnicy i dolnego odcinka jelita grubego.
- Rozległe wrzodziejące zapalenie jelita grubego (pankolitis) – objawiające się stanem zapalnym obejmującym cały jelito grube, począwszy od odbytnicy aż do okrężnicy poprzecznej.
Oprócz tych dwóch typów, istnieją również formy pośrednie, w których stan zapalny ogranicza się do pewnych części jelita, ale obejmuje więcej niż tylko dolny odcinek jelita grubego. Lekarz gastroenterolog po wykonaniu badań diagnostycznych i zdiagnozowaniu WZJG będzie mógł określić, jaki typ choroby dotyczy pacjenta i wdrożyć odpowiednie leczenie.
Jak wygląda leczenie WZJG?
Leczenie WZJG zależy od stopnia zaawansowania choroby i jej objawów, a także indywidualnych czynników pacjenta. WZJG nie ma dotąd znanej, skutecznej metody leczenia, ale istnieją różne sposoby łagodzenia objawów i kontrolowania choroby, takie jak:
- Leki przeciwzapalne – najczęściej stosuje się sulfasalazynę, mesalazynę, kortykosteroidy, azatioprynę lub infliksymab.
- Dieta – dieta powinna być zbilansowana i dostarczać odpowiednich składników odżywczych. W niektórych przypadkach konieczna jest eliminacja niektórych pokarmów lub zastosowanie diet eliminacyjnych.
- Zmiana stylu życia – unikanie stresu, zmniejszenie aktywności fizycznej, unikanie palenia papierosów i spożywania alkoholu.
- Operacja – w ciężkich przypadkach, kiedy inne metody leczenia nie przynoszą ulgi lub pacjent ma powikłania, konieczna może być operacja usunięcia jelita grubego.
WZJG to choroba przewlekła i wymaga systematycznego monitorowania przez lekarza specjalisty gastroenterologa. Pacjenci z WZJG powinni regularnie wykonywać badania kontrolne i stosować zalecenia lekarza w celu zminimalizowania ryzyka nawrotu choroby i powikłań.
Dieta przy WZJG – co jeść a czego unikać?
Dieta jest bardzo ważnym elementem leczenia WZJG. W zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta, lekarz może zalecić różne diety. Nie ma jednak jednej, uniwersalnej diety dla pacjentów z WZJG. Ogólnie jednak, zaleca się unikanie pokarmów i napojów, które mogą podrażniać jelita. Należą do nich:
- ostre przyprawy i przyprawy,
- tłuste potrawy,
- produkty mleczne (jeśli pacjent ma nietolerancję laktozy),
- alkohol,
- napoje gazowane,
- kawa,
- orzechy,
- owoce cytrusowe,
- pokarmy wysokobłonnikowe (np. surowe warzywa i owoce, orkisz, pełnoziarniste produkty zbożowe).
Z kolei zaleca się spożywanie:
- Łatwostrawnych źródeł białka (np. chude mięso, ryby, jaja, tofu, kasze).
- Produkty zbożowe o łagodnym smaku i konsystencji (np. biały ryż, biały chleb).
- Gotowane lub duszone warzywa bez skórek, pestek i miąższu.
- Owoce, które są łatwe do trawienia, takie jak banany, brzoskwinie i awokado.
- Małe posiłki, spożywane częściej w ciągu dnia.
Zaleca się również, aby pacjenci z WZJG byli nawodnieni i unikali picia napojów zawierających kofeinę i alkohol. Wszystkie zalecenia dietetyczne powinny być indywidualnie dostosowane do potrzeb pacjenta i zawsze powinny być konsultowane z lekarzem lub dietetykiem.
WZJG a stomia – dla kogo jest wskazana?
Stomia jest zabiegiem chirurgicznym, który polega na przeprowadzeniu jelita na powierzchnię brzucha, tworząc otwór (stomię), przez który z organizmu wydalać się będą kał i/lub mocz. Stomia może być wskazana u pacjentów z WZJG, gdy choroba jest bardzo zaawansowana i leczenie farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych efektów.
Stomia może pomóc w zmniejszeniu objawów WZJG, takich jak biegunka, ból brzucha, krwawienia lub niedrożność jelit. Stomia pozwala na omijanie uszkodzonego odcinka jelita, co przyczynia się do zmniejszenia stanu zapalnego i złagodzenia objawów choroby. Nie wszyscy pacjenci z WZJG wymagają stomii. Decyzja o przeprowadzeniu tego zabiegu powinna być dokładnie rozważona i podejmowana indywidualnie, w oparciu o analizę stanu pacjenta i ocenę ryzyka i korzyści wynikających z takiego postępowania.
WZJG u dzieci i kobiet w ciąży
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) może wystąpić u dzieci i kobiet w ciąży, choć jest to stosunkowo rzadkie.
U dzieci, WZJG może objawiać się podobnie jak u dorosłych, ale częściej występują u nich powikłania, takie jak niedokrwistość, opóźnienie wzrostu lub zaburzenia rozwoju kości. Leczenie u dzieci jest podobne jak u dorosłych, ale wymaga indywidualnego podejścia i dopasowania dawek leków do wieku i masy ciała dziecka.
WZJG u kobiet w ciąży może stanowić duże wyzwanie dla lekarzy, ponieważ leki stosowane w leczeniu choroby mogą mieć niekorzystny wpływ na rozwijające się dziecko. Leczenie WZJG u kobiet w ciąży jest zwykle opóźniane do drugiego lub trzeciego trymestru ciąży, a w cięższych przypadkach może być konieczne urodzenie wcześniaka. Karmienie piersią zwykle nie jest zalecane u kobiet z WZJG, ponieważ niektóre leki stosowane w leczeniu choroby mogą przenikać do mleka matki i szkodzić dziecku.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego a choroba Leśniowskiego – Crohna – co je łączy?
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) i choroba Leśniowskiego-Crohna (ChLC) to dwa rodzaje chorób zapalnych jelit, które wykazują wiele podobieństw, ale również istotne różnice.
Podobieństwa między WZJG a ChLC obejmują podobne objawy, takie jak biegunka, bóle brzucha, krwawienie z jelit oraz zmęczenie. W obu przypadkach choroba przebiega z okresami zaostrzeń i remisji, a leczenie opiera się na podobnych lekach przeciwzapalnych i immunosupresyjnych.
Różnice między WZJG a ChLC obejmują miejsce występowania zapalenia w jelitach – WZJG dotyczy wyłącznie jelita grubego, podczas gdy ChLC może dotyczyć dowolnego miejsca w przewodzie pokarmowym, od jamy ustnej aż do odbytnicy. Różnią się również charakterystyką zapalenia jelit i cechami patologicznymi, które są charakterystyczne dla każdej z chorób.
Nieleczone WZJG jakie daje powikłania i rokowania?
Nieleczone wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) może prowadzić do powikłań, które zagrażają zdrowiu i życiu pacjenta. Nieleczona choroba może prowadzić do rozwoju poważnych powikłań, takich jak perforacja jelita, krwawienia z przewodu pokarmowego, zakażenia jelitowe, zwężenia jelita, a także ryzyko rozwoju nowotworu jelita grubego.
Jeśli choroba zostanie rozpoznana i leczona odpowiednio wcześnie, rokowanie jest zwykle dobre, a większość pacjentów osiąga remisję. Jednak w przypadku ciężkiego i niekontrolowanego zapalenia jelita grubego, które nie reaguje na leczenie, rokowanie może być gorsze, a pacjentom może być konieczne poddanie się operacji usunięcia jelita. W przypadku wystąpienia powikłań, takich jak perforacja jelita, rokowanie jest zwykle poważne i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
Popularne mity dotyczące WZJG
Są pewne mity związane z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, które nie mają oparcia w rzeczywistości. Oto niektóre z nich:
- WZJG jest spowodowane stresem – choć stres może wpływać na nasze samopoczucie i zdrowie ogólnie, nie ma dowodów na to, że jest on bezpośrednią przyczyną WZJG.
- WZJG jest spowodowane złymi nawykami żywieniowymi – choć dieta może wpływać na nasze zdrowie jelit, nie ma jednoznacznych dowodów na to, że WZJG jest bezpośrednio spowodowane przez niezdrową dietę.
- WZJG jest chorobą psychiczną – WZJG jest chorobą fizyczną, która ma swoje podłoże w układzie odpornościowym organizmu i nie jest spowodowana zaburzeniami psychicznymi.
- WZJG jest chorobą zakaźną – WZJG nie jest spowodowane przez infekcję bakteryjną ani wirusową i nie jest chorobą zakaźną.
Ważne jest, aby wiedzieć, że WZJG jest chorobą fizyczną, która wymaga opieki medycznej i nie jest spowodowana przez złe nawyki lub stres.
Co warto wiedzieć o WZJG – ciekawostki
Oto kilka ciekawostek na temat WZJG:
- WZJG może zwiększać ryzyko powstawania nowotworów jelita grubego, dlatego regularne badania kontrolne są bardzo ważne.
- WZJG jest chorobą autoimmunologiczną, czyli spowodowaną przez reakcję układu odpornościowego organizmu na własne tkanki.
- WZJG może wpłynąć na wiele aspektów życia pacjenta, w tym na jego zdrowie psychiczne i jakość życia.
- Choć WZJG nie ma związku z stylem życia, to zdrowa dieta i unikanie palenia papierosów oraz nadmiernej konsumpcji alkoholu może pomóc w łagodzeniu objawów choroby.
- WZJG jest chorobą przewlekłą, ale dzięki odpowiedniemu leczeniu objawy choroby mogą być kontrolowane, a pacjenci mogą prowadzić aktywne życie.
